نمره آپگار چیست و چرا برای سلامت نوزادان مهم است؟

نمره آپگار و اهمیت آن در سلامت نوزادان

نمره آپگار یکی از ابزارهای استاندارد و شناخته‌شده در مراقبت‌های نوزادان تازه متولد شده است که برای ارزیابی وضعیت عمومی نوزاد و سازگاری او با محیط خارج از رحم به کار می‌رود. این سیستم امتیازدهی در سال ۱۹۵۲ توسط ویرجینیا آپگار معرفی شد و از آن زمان تاکنون به عنوان یک معیار سریع و قابل فهم برای ارزیابی اولیه سلامت نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این متن قصد داریم نمره آپگار را از دیدگاه علمی و بالینی بررسی کنیم، کاربردهای آن را توضیح دهیم و پاسخ مناسب به والدین را در شرایط بالینی ارائه کنیم.

نمره آپگار چیست؟

نمره آپگار یک سیستم امتیازدهی عددی است که در یک دقیقه و پنج دقیقه پس از تولد نوزاد انجام می‌شود و گاهی اوقات ۱۰ دقیقه نیز تکرار می‌شود. این نمره شامل پنج شاخص اصلی است:

1. ظاهر (Appearance): رنگ پوست نوزاد، شامل رنگ بدن و اکسترمیتی‌ها

2. پالس (Pulse): ضربان قلب

3. گریه/تحریک پذیری (Grimace/Reflex irritability): پاسخ نوزاد به تحریک

4. فعالیت (Activity/Muscle tone): میزان حرکت و تون عضلانی

5. تنفس (Respiration): کیفیت و قدرت تنفس

هر یک از این شاخص‌ها ۰، ۱ یا ۲ امتیاز دریافت می‌کند و مجموع آنها نمره کل آپگار را تشکیل می‌دهد که بین ۰ تا ۱۰ متغیر است.

اهمیت نمره آپگار

نمره آپگار به پرستاران و پزشکان کمک می‌کند تا:

1.سازگاری نوزاد با زندگی خارج از رحم را ارزیابی کنند: پس از تولد، گردش خون جنینی به گردش خون مستقل از جفت تبدیل می‌شود و نمره آپگار به سرعت وضعیت تطبیق نوزاد را نشان می‌دهد.

2.تشخیص نیاز فوری به مراقبت‌های اولیه: اگر نمره پایین باشد، اقدامات احیا یا مداخلات فوری ممکن است لازم شود.

3.مستندسازی وضعیت بالینی نوزاد: این امتیاز به صورت استاندارد در پرونده نوزاد ثبت می‌شود و به پیگیری وضعیت سلامت او کمک می‌کند.

توجه داشته باشید که نمره آپگار ابزار پیش‌بینی دقیق سلامت عصبی یا طولانی‌مدت نوزاد نیست. بسیاری از نوزادان سالم در دقیقه اول نمره کامل ۱۰ را دریافت نمی‌کنند و این امر اغلب به دلیل آکروسایانوز (کبودی دست‌ها و پاها) در جریان تثبیت گردش خون بعد از تولد است. این شرایط طبیعی و شایع در نوزادان ترم سالم محسوب می‌شود.

نحوه توضیح نمره آپگار به والدین

فرض کنید پرستاری به والدین نوزادی می‌گوید: «نمره آپگار نوزاد شما ۹ و ۱۰ بود.» والدین ممکن است بلافاصله نگران شوند و سوال کنند که این نمره چه معنایی دارد. پاسخ مناسب باید شفاف، علمی و آرام‌بخش باشد.

گزینه صحیح در این مورد عبارت است از:

«نمره آپگار نشان می‌دهد که نوزاد شما به خوبی با زندگی خارج از رحم سازگار شده است.»

دلایل علمی پاسخ

1. ارزیابی سازگاری نوزاد: نمره آپگار نشان‌دهنده تطبیق سریع نوزاد با محیط خارج از رحم است و به پزشک اطلاعات فوری درباره وضعیت عمومی او می‌دهد.

2. توجه به تغییرات طبیعی: اکثر نوزادان سالم در دقیقه اول نمره ۱۰ را دریافت نمی‌کنند، زیرا کبودی انتهایی یا آکروسایانوز در دقایق اولیه زندگی شایع است.

3. عدم پیش‌بینی سلامت عصبی بلندمدت: نمره آپگار صرفاً یک شاخص سریع بالینی است و نمی‌تواند به طور دقیق سلامت عصبی یا نتیجه بلندمدت نوزاد را پیش‌بینی کند.

4. مستندسازی بالینی: ثبت این نمره کمک می‌کند تا هر گونه نیاز فوری به مداخلات یا پیگیری‌های بعدی تشخیص داده شود.
   
   سؤال: نمره آپگار (Apgar score) چیست و چه معنایی دارد؟

   پزشک به والدین نوزادی می‌گوید: «نمره آپگار نوزاد شما در دقیقه اول و پنجم به‌ترتیب ۹ و ۱۰ بوده است.»
   والدین می‌پرسند این نمره‌ها چه مفهومی دارند. پزشک باید چه پاسخی بدهد؟

   A) چون نمره‌ها ۱۰ و ۱۰ نشده‌اند، باید نوزاد را از نزدیک تحت نظر بگیریم.
   B) این نمره مشخص می‌کند که آیا لازم است اقدامات احیای نوزاد را شروع کنیم یا خیر.
   C) بین نمره آپگار و سلامت عصبی نوزاد رابطه قوی و مستقیم وجود دارد.
   D) این نمره نشان می‌دهد که نوزاد شما به‌خوبی با زندگی خارج از رحم سازگار شده است. ✅
   
   

توضیح گزینه‌های نادرست

A. «چون نمره‌ها ۱۰ و ۱۰ نبود، ما مراقب نوزاد شما خواهیم بود.»
اشتباه است، زیرا نمره کامل در دقیقه اول نادر است و آکروسایانوز شایع در نوزادان سالم طبیعی تلقی می‌شود. مراقبت استاندارد بالینی نیازمند توجه به روند کلی نوزاد است، نه صرفاً عدد نمره آپگار.

B. «نمره آپگار به ما می‌گوید چه اقداماتی را در صورت نیاز به احیای نوزاد انجام دهیم.»
این هم نادرست است. اگرچه برخی پارامترهای نمره آپگار و اقدامات احیا مشترک هستند، نمره آپگار به تنهایی تعیین‌کننده احیا یا مداخلات فوری نیست.

C. «ارتباط قوی‌ای بین سلامت عصبی و نمره آپگار وجود دارد.»
این بیان علمی نیست. نمره آپگار نمی‌تواند پیش‌بینی دقیق عصبی طولانی‌مدت نوزاد را ارائه دهد، و برای ارزیابی سلامت عصبی باید از معاینات دقیق و تست‌های تکمیلی استفاده شود.

نتیجه‌گیری

نمره آپگار ابزاری سریع، استاندارد و کاربردی برای ارزیابی وضعیت اولیه نوزاد و ثبت سازگاری او با محیط خارج از رحم است. این نمره به پزشکان و پرستاران امکان می‌دهد تا سلامت عمومی نوزاد را ارزیابی کنند، نیاز فوری به مداخلات را تشخیص دهند و اطلاعات استاندارد بالینی را ثبت نمایند.

با این حال، نمره آپگار جایگزین ارزیابی‌های دقیق پزشکی یا پیش‌بینی سلامت بلندمدت نیست. درک صحیح از این نمره برای ارتباط موثر با والدین و پیشگیری از نگرانی‌های غیرضروری حیاتی است.

برای پزشکان و پرستاران، مهم است که پشتیبانی علمی و توضیح ساده به والدین ارائه شود و تأکید شود که نمره آپگار نمایانگر تطبیق سریع نوزاد با زندگی خارج از رحم است و نه شاخص سلامت عصبی یا نتیجه بلندمدت.

منابع

London, M. L., Ladewig, P.A.W., Davidson, M.R., Ball, J. W., Bindler, R. C. M., & Cowen, K. J. (2017). Maternal and child nursing care (5th ed.). Boston, MA: Pearson.